Oświadczenie Prezydium Konferencji Episkopatu Polski

 Od pewnego czasu jesteśmy w Polsce uczestnikami publicznej debaty na temat klauzuli sumienia,

a także odmowy aborcji nieuleczalnie chorego poczętego in vitro dziecka oraz konsekwencji

prawnych wobec lekarza odmawiającego aborcji. W obliczu tej głośnej dyskusji warto

przywołać kilka podstawowych zasad zawartych w nauczaniu św. Jana Pawła II.

Należy to uczynić tym bardziej, że wielu przedstawicieli życia publicznego, zwłaszcza politycznego,

wyrażało swój hołd dla Papieża.

 Św. Jan Paweł II jednoznacznie potępił odbieranie życia niewinnej istocie ludzkiej poprzez aborcję:

„oświadczam, że bezpośrednie przerwanie ciąży, to znaczy zamierzone jako cel czy jako środek,

jest zawsze poważnym nieładem moralnym, gdyż jest dobrowolnym zabójstwem niewinnej

istoty ludzkiej. [...] Żadna okoliczność, żaden cel, żadne prawo na świecie nigdy nie będą

mogły uczynić godziwym aktu, który sam w sobie jest niegodziwy, ponieważ sprzeciwia się

Prawu Bożemu, zapisanemu w sercu każdego człowieka, poznawalnemu przez sam

rozum i głoszonemu przez Kościół" (EV 62).

 W encyklice „Evangelium vitae", Papież świadom obecności chrześcijan w świecie pluralistycznym,

świadom autonomii państwa i Kościoła, świadom pluralizmu wartości - podkreślił dobitnie:

„Nie ulega wątpliwości, że zadanie prawa cywilnego jest inne niż prawa moralnego, a zakres

jego oddziaływania węższy. Jednak w żadnej dziedzinie życia prawo cywilne nie może

zastąpić sumienia ani narzucać norm, które przekraczają jego kompetencje" (EV 71). Rozwijając

tę myśl, skrytykował ustawy dopuszczające w jakichkolwiek okolicznościach odbieranie

życia nienarodzonym: „Przerywanie ciąży i eutanazja są [...] zbrodniami, których żadna

ludzka ustawa nie może uznać za dopuszczalne. Ustawy, które to czynią, nie tylko nie są

w żaden sposób wiążące dla sumienia, ale stawiają wręcz człowieka wobec poważnej

i konkretnej powinności przeciwstawienia się im poprzez sprzeciw sumienia" (EV 73).

 W kontekście decyzji administracyjnych, które dotykają prof. Bogdana Chazana,

odmawiającego aborcji dyrektora kliniki, warto przypomnieć podkreślenie rangi owej

powinności sumienia i jej konsekwencji: „Kto powołuje się na sprzeciw sumienia,

nie może być narażony nie tylko na sankcje karne, ale także na żadne inne ujemne

konsekwencje prawne, dyscyplinarne, materialne czy zawodowe" (EV 74).

Św. Jan Paweł II jednoznacznie oceniał zło aborcji, ale nigdy nie potępiał kobiety - matki,

przywoływał natomiast kręgi współodpowiedzialnych za tę zbrodnię. W tym kontekście

pisał o współdziałaniu w złu, które „ma miejsce wówczas, gdy dokonany czyn - już to z samej swej

natury, już to ze względu na określony kontekst kształtujących go okoliczności -

ma charakter bezpośredniego uczestnictwa w działaniu przeciwko niewinnemu życiu ludzkiemu

albo też wyraża poparcie dla niemoralnej intencji głównego sprawcy" (EV 74).

Powyższe wskazania doktrynalne św. Jana Pawła II jednoznacznie określają

główne tematy podejmowanych dyskusji - absolutne zło aborcji, powinność sprzeciwu

sumienia wobec niegodziwego prawa cywilnego, zakaz dyskryminacji ze względu na

sprzeciw sumienia, jak również problem współdziałania w złu, które może się dokonywać

poprzez „poparcie dla niemoralnej intencji głównego sprawcy [zła]".

 Są to zasady, które określa Kościół katolicki w swoim nauczaniu urzędowym. Mogą one być i są -

jak pokazuje to aktualna rzeczywistość - ignorowane przez część środowisk politycznych

i medialnych. Często pojawiają się w debacie głosy, które domagają się bezwzględnego respektowania

niemoralnych praw jednych, zabraniając jednocześnie szacunku dla głosu prawego sumienia.

Warto ponownie w tym miejscu przywołać słowa encykliki św. Jana Pawła II: „można zaobserwować

dwie tendencje, na pozór diametralnie sprzeczne. Z jednej strony pojedyncze osoby roszczą sobie

prawo do całkowitej autonomii moralnego wyboru i żądają od państwa, aby nie opowiadało się po

stronie żadnej określonej koncepcji etycznej i nie narzucało jej innym [...]. Z drugiej strony uważa się

, że szacunek dla wolności wyboru innych wymaga, aby w sprawowaniu funkcji publicznych

i zawodowych nikt nie kierował się własnymi przekonaniami, ale każdy starał się spełniać wszelkie

żądania obywateli, uznawane i gwarantowane przez ustawy prawne, przyjmując jako jedyne

kryterium moralne w wypełnianiu swoich funkcji to, co zostało określone w tychże ustawach.

W ten sposób odpowiedzialność osoby zostaje powierzona prawu cywilnemu, co oznacza rezygnację

z własnego sumienia przynajmniej w sferze działalności publicznej" (EV 69).

 Kościół w Polsce jest szczególnie zobowiązany do wiernego przestrzegania dziedzictwa św. Jana

Pawła II. Nie można pogodzić tego nauczania z działaniami „kultury śmierci" dokonywanymi wprost

lub przez czynne współdziałanie, ale także przez popieranie intencji sprawców zła, czy też

dyskryminowanie osób broniących Ewangelii życia. To stwierdzenie dotyczy każdego człowieka bez

wyjątku. Ewangelia życia wyrasta bowiem w swoich fundamentach z prawa naturalnego, które

obowiązuje wszystkich i każdego. Jak pisał św. Jan Paweł II w „Veritatis splendor": „Wobec norm

moralnych, które zabraniają popełniania czynów wewnętrznie złych, nie ma dla nikogo żadnych

przywilejów ani wyjątków. Nie ma żadnego znaczenia, czy ktoś jest władcą świata, czy ostatnim

„nędzarzem" na tej ziemi: wobec wymogów moralnych wszyscy jesteśmy absolutnie równi" (VS 96).

 Zarówno matka dziecka, jak i jej najbliżsi powinni być otoczeni różnego rodzaju opieką.

Pewnej refleksji i dobroci potrzebują wszyscy bliscy zmarłego dziecka, którego życie choć krótkie,

było w obliczu Boga tak samo cenne, jak życie każdego człowieka.

 Nasz szacunek należy się tym, którzy mocą prawego sumienia przypominają o wymogach prawa

moralnego, które nakazuje chronić życie. Wyrażamy też poparcie dla zlikwidowania niespójności

przepisów, z jednej strony dających możliwość lekarzom korzystania z klauzuli sumienia i odmowy

dokonania aborcji, a z drugiej zobowiązujących do wskazania szpitala, gdzie jest ona dokonywana -

co stanowi poważne ograniczenie pierwotnego uprawnienia i ewidentne cooperatio in malum, czyli

współdziałanie w złu.

Abp Stanisław Gądecki       Abp Marek Jędraszewski                   Bp Artur G. Miziński

Metropolita Poznański       Metropolita Łódzki                                Sekretarz Generalny KEP

Przewodniczący KEP           Zastępca Przewodniczącego KEP

 Warszawa, dnia 16 lipca 2014 r.