Więcej o świętach Bożego Narodzenia /Ks. Mirosław
Nowosielski/
Święto Bożego Narodzenia, które co roku obchodzimy,
kojarzy nam się zwykle z choinką, wigilią, różnymi tradycjami rodzinnymi, dla
rodziców zaś, a zwłaszcza dla kobiet - z trudami przygotowań do świąt.
Tymczasem wiele cennych treści, jakie niosą te święta zostaje niezauważonych i
nie wykorzystanych dla głębszego doświadczenia rozwoju duchowego. Są nimi
znaki, jakie pojawiają się w Boże Narodzenie, a których treści rodzice mogą
wykorzystać we wspaniałej „domowej" katechezie. W niniejszym artykule pragnę
trochę pomóc rodzicom (i nie tylko
rodzicom), jak można lepiej przeżywać święta Bożego Narodzenia. Zacznijmy
krótko od historii. Kiedy zaczęto obchodzić święta Bożego Narodzenia? O ile
uroczystości Triduum Paschalnego (Wielkanoc) obchodzono już od samego początku
chrześcijaństwa, to Boże Narodzenie wprowadzono w pocz. IV w. (przy tym trzeba
pamiętać, że jednak najważniejszą uroczystością chrześcijaństwa jest Wielkanoc,
a nie Boże Narodzenie). Przy końcu III wieku przyj eto oficjalnie kult Słońca i
ustalono Święto Urodzin Niezwyciężonego
Słońca na dzień 25 grudnia. Konieczność przeciwstawienia się temu kultowi w
połączeniu z żywa już tradycją obchodzenia urodzin wielkich ludzi doprowadziło
do przyjęcia daty 25 grudnia jako dnia Narodzin Jezusa Chrystusa. Spotykamy to
święto w dokumentach z IV wieku. W ciągu IV i V wieku święto Narodzenia przyjął
Kościół Wschodni, Rzym natomiast przyjął Święto Objawienia Pańskiego ze Wschodu
6 stycznia. Tak wyglądał początek obchodzenia tego święta.
Od 25 grudnia jest obchodzona oktawa Bożego
Narodzenia, która kończy się Uroczystością Świętej Bożej Rodzicielki Maryi 1
stycznia i to jest główna treść tego dnia, a nie Nowy Rok. Warto o tym pamiętać
i uczyć tego swoje dzieci. Jeżeli uznamy za ważniejszy Nowy Rok niż Boże
Narodzenie to trochę wracamy do pogaństwa i odcinamy się od naszych
chrześcijańskich korzeni. Jak zatem trzeba wykorzystać treści zawarte w
znakach, aby dobrze przeżyć Święta Bożego Narodzenia? Najpierw odpowiedzmy
sobie na pytanie, co to są znaki? Nie
wdając się w psychologiczna i filozoficzną dyskusję na temat znaków,
najogólniej można powiedzieć, że znak wskazuje nam druga rzeczywistość, tę
niewidzialną. Są różne znaki (np. umowne) jak cyfry, gdzie konkretnym znakiem
wyrażamy odpowiednia liczbę. Są też znaki
uniwersalne, których wszyscy używamy, a wskazują one konkretną sytuację
np. podanie ręki, co oznacza przywitanie i życzliwość. Jeżeli tej treści w tym
geście nie ma, to nazywamy to obłudą. Jednym z takich znaków uniwersalnych jest
święto. Poprzez sposób, w jaki jest przeżyte: uroczysty i radosny, wskazuje na
druga rzeczywistość: radosna i uroczystą. Ta rzeczywistość istnieje zawsze, ale
święta są znakiem, które nam o tej rzeczywistości przypominają i między innymi
po to je obchodzimy. Stąd poprzez umiejętność świętowania człowiek wydobywa z
siebie to co najpiękniejsze, najszlachetniejsze i najbardziej ludzkie, a przez
to się rozwija i humanizuje. Przyjrzyjmy się krótko tym znakom. Jednym ze zwyczajów
są porządki domowe. Jest to pewnego rodzaju pojednanie z rzeczami, oczyszczanie
ich. Można w nich dostrzec znak wewnętrznego oczyszczenia przez pokutę. Jest
dobrze gdy cała rodzina robi porządki ( a nie tylko rodzice) i cała rodzina idzie do spowiedzi. Uczymy ta
droga dzieci, że to, co zewnętrze ma być znakiem porządku wewnętrznego. Innym
zwyczajem jest stół wigilijny, odpowiednio przybrany i zastawiony dobrym
jedzeniem. Bardzo ważnym znakiem jest „rozszerzenie" wspólnego stołu. Będzie on
wtedy miejscem spotkania, okazją do rozmowy, wzajemnego zainteresowania się
sobą. Ten wieczór jest szczególną chwilą na spotkanie ludzi z przychodzącym
Chrystusem. Dlatego nich ojciec rodziny podkreśli ten znak. Niech zapali świecę
(której nie może zabraknąć na stole) i powie : „oto Światło Chrystusa", a
wszyscy odpowiedzą „Bogu niech będą dzięki". Drugi ważny symbol obecności
Chrystusa to leżąca Biblia na stole. Kiedy czytam Słowo Boże, to sam Bóg
przemawia do człowieka. Niech ktoś z
rodziców we¼mie Pismo św. do ręki, ucałuje Biblię, a potem przeczyta fragment
Ew. Łk. 2,1-20 lub Mt. 1,18-25. Potem wspólna modlitwa, w której dziękujemy
Bogu za Jego przyjście do człowieka i poprosimy aby dzieło odkupienia dokonało
się w każdym z nas. Kolejny ważny znak to opłatek. Jest to taki sam chleb,
jakiego używa się w liturgii Mszy św. Niech głowa rodziny we¼mie tacę z
chlebem, rozda każdemu po kawałku i zachęci do dzielenia się nim między sobą.
Dzieląc się składamy nie tylko życzenia, ale dajemy cząstkę siebie, jak sam
Mistrz Chrystus dał nam całego Siebie. Dzielenie się, to dawanie siebie komuś,
a to jest prawdziwa postawa miłości.
Kolejny znak, zwykle przez dzieci bardzo przeżywany to choinka. W przeszłości w
Polsce nie był to zwyczaj wszędzie stosowany. Choinka - zielone drzewko przypomina
nam Jezusa, który zagościł w naszym domu. Dobrze jest, kiedy choinkę ustawimy w
innym pokoju niż ten, w którym spożywamy wieczerzę, ale dziś mając, małe
mieszkania nie jest możliwe, więc spróbujmy ustawić tak, jakby to było drugie,
niezależne miejsce w pokoju. Podczas spożywania posiłku, światła na choince
mogą być jeszcze zgaszone. Dopiero po jedzeniu i modlitwie kończącej posiłek
zapalamy światła na choince, siadamy wokół choinki i śpiewamy kolędy. Ważnym
jest, żeby samemu śpiewać kolędy lepiej lub gorzej, a nie włączać magnetofonu.
Pamiętajmy, że żywy śpiew zawsze jednoczy. Potem, po śpiewie kilku kolęd jest
najwłaściwszy moment na wręczanie prezentów, które wcześniej powinny być
podłożone pod choinkę. Teraz następuje czas dalszego, radosnego przebywania
razem i teraz dopiero można by ewentualnie włączyć radio lub telewizor ( do
tego momentu absolutnie nie włączajmy telewizora lub radia). Uwieńczeniem i
niejako centrum przeżywania uroczystości
jest Eucharystia. Część osób idzie na Mszę św. O północy tzw. Pasterka,
a część na liturgię w ciągu dnia. Najlepiej jak w tym dniu idziemy z całą
rodziną na Mszę św. A potem wspólnie przeżywamy świąteczny obiad.
Jak wspomniałem na początku, oktawa Bożego Narodzenia
trwa przez osiem dni do 1 stycznia. Są to dni szczególnie uprzywilejowane w
liturgii Kościoła. Niech i nasza modlitwa w domu przez te osiem dni będzie
wspólna i ma charakter dziękczynny. Dlatego razem z Maryją możemy odśpiewać
dziękczynny „Magnificat". Wyrazimy w ten sposób we wspólnocie rodzinnej
wdzięczność Bogu za przyjście na ziemię Zbawiciela, za wypełnienie obietnicy
danej już w raju, a potem zapowiedzianej Abrahamowi i całej ludzkości. Modlitwę
przez te osiem dni rodzice mogą kończyć codziennym błogosławieństwem dzieci.
Jest w tym jeszcze jeden ważny znak: żłóbek wraz z dzieciątkiem (tego nie może
zabraknąć pod choinką). Wyrażą on bardzo wyra¼nie treść tego wieczoru. Żłóbek
ten pomoże rodzicom w uroczystym błogosławieństwie dzieci przez kolejne osiem
dni. Może to odbywać się w następujący sposób: Rodzice przez pocałunek
przekazują dzieciom pokój, po czym matka wyjmuje ze żłóbka figurkę Dzieciątka
Jezus i podaje dzieciom do ucałowania. Na tym kończy się obrzęd
błogosławieństwa.
Jeżeli tak przeżyjemy Boże Narodzenie, możemy
przypuszczać, że nasze dzieci nie będą sobie kojarzyć tych świąt tylko z
prezentami i z dobrym jedzeniem, ale będą uczyły się, że Pan Bóg zagościł w ich
rodzinie, będą miały wspaniałą katechezę o przyjściu Boga do człowieka oraz
prawdę, że my jesteśmy dla Chrystusa, a On dla nas i że to On jest sensem
naszego życia.
Na
końcu oktawy Bożego Narodzenia warto ze starszymi dziećmi porozmawiać, np. przy
stole, że Pan przyszedł do nas i co to znaczy konkretnie dla naszego życia.
Niech każdy z członków rodziny spróbuje wypowiedzieć się na ten temat. Będzie
to piękna chwila podsumowująca te święta i zarazem jednocząca rodzinę.
Ks. Mirosław Nowosielski