Oświadczenie Prezydium Konferencji
Episkopatu Polski
Od pewnego czasu jesteśmy w Polsce
uczestnikami publicznej debaty na temat klauzuli sumienia,
a także odmowy
aborcji nieuleczalnie chorego poczętego in vitro dziecka oraz konsekwencji
prawnych wobec lekarza odmawiającego aborcji. W obliczu tej głośnej dyskusji
warto
przywołać kilka podstawowych zasad zawartych w nauczaniu św. Jana Pawła
II.
Należy to uczynić tym bardziej, że wielu przedstawicieli życia publicznego,
zwłaszcza politycznego,
wyrażało swój hołd dla Papieża.
Św. Jan Paweł II jednoznacznie
potępił odbieranie życia niewinnej istocie ludzkiej poprzez aborcję:
„oświadczam, że bezpośrednie przerwanie ciąży, to znaczy zamierzone jako cel
czy jako środek,
jest zawsze poważnym nieładem moralnym, gdyż jest dobrowolnym
zabójstwem niewinnej
istoty ludzkiej. [...] Żadna okoliczność, żaden cel, żadne
prawo na świecie nigdy nie będą
mogły uczynić godziwym aktu, który sam w sobie
jest niegodziwy, ponieważ sprzeciwia się
Prawu Bożemu, zapisanemu w sercu
każdego człowieka, poznawalnemu przez sam
rozum i głoszonemu przez Kościół" (EV
62).
W encyklice „Evangelium vitae",
Papież świadom obecności chrześcijan w świecie pluralistycznym,
świadom
autonomii państwa i Kościoła, świadom pluralizmu wartości - podkreślił
dobitnie:
„Nie ulega wątpliwości, że zadanie prawa cywilnego jest inne niż
prawa moralnego, a zakres
jego oddziaływania węższy. Jednak w żadnej dziedzinie
życia prawo cywilne nie może
zastąpić sumienia ani narzucać norm, które
przekraczają jego kompetencje" (EV 71). Rozwijając
tę myśl, skrytykował ustawy
dopuszczające w jakichkolwiek okolicznościach odbieranie
życia nienarodzonym:
„Przerywanie ciąży i eutanazja są [...] zbrodniami, których żadna
ludzka ustawa
nie może uznać za dopuszczalne. Ustawy, które to czynią, nie tylko nie są
w
żaden sposób wiążące dla sumienia, ale stawiają wręcz człowieka wobec poważnej
i konkretnej powinności przeciwstawienia się im poprzez sprzeciw sumienia" (EV
73).
W kontekście decyzji
administracyjnych, które dotykają prof. Bogdana Chazana,
odmawiającego aborcji
dyrektora kliniki, warto przypomnieć podkreślenie rangi owej
powinności
sumienia i jej konsekwencji: „Kto powołuje się na sprzeciw sumienia,
nie może
być narażony nie tylko na sankcje karne, ale także na żadne inne ujemne
konsekwencje prawne, dyscyplinarne, materialne czy zawodowe" (EV 74).
Św. Jan
Paweł II jednoznacznie oceniał zło aborcji, ale nigdy nie potępiał kobiety -
matki,
przywoływał natomiast kręgi współodpowiedzialnych za tę zbrodnię. W tym
kontekście
pisał o współdziałaniu w złu, które „ma miejsce wówczas, gdy
dokonany czyn - już to z samej swej
natury, już to ze względu na określony
kontekst kształtujących go okoliczności -
ma charakter bezpośredniego uczestnictwa
w działaniu przeciwko niewinnemu życiu ludzkiemu
albo też wyraża poparcie dla
niemoralnej intencji głównego sprawcy" (EV 74).
Powyższe wskazania doktrynalne
św. Jana Pawła II jednoznacznie określają
główne tematy podejmowanych dyskusji
- absolutne zło aborcji, powinność sprzeciwu
sumienia wobec niegodziwego prawa
cywilnego, zakaz dyskryminacji ze względu na
sprzeciw sumienia, jak również
problem współdziałania w złu, które może się dokonywać
poprzez „poparcie dla
niemoralnej intencji głównego sprawcy [zła]".
Są to zasady, które określa Kościół
katolicki w swoim nauczaniu urzędowym. Mogą one być i są -
jak pokazuje to
aktualna rzeczywistość - ignorowane przez część środowisk politycznych
i
medialnych. Często pojawiają się w debacie głosy, które domagają się
bezwzględnego respektowania
niemoralnych praw jednych, zabraniając jednocześnie
szacunku dla głosu prawego sumienia.
Warto ponownie w tym miejscu przywołać
słowa encykliki św. Jana Pawła II: „można zaobserwować
dwie tendencje, na pozór
diametralnie sprzeczne. Z jednej strony pojedyncze osoby roszczą sobie
prawo do
całkowitej autonomii moralnego wyboru i żądają od państwa, aby nie opowiadało
się po
stronie żadnej określonej koncepcji etycznej i nie narzucało jej innym
[...]. Z drugiej strony uważa się
, że szacunek dla wolności wyboru innych wymaga,
aby w sprawowaniu funkcji publicznych
i zawodowych nikt nie kierował się
własnymi przekonaniami, ale każdy starał się spełniać wszelkie
żądania
obywateli, uznawane i gwarantowane przez ustawy prawne, przyjmując jako jedyne
kryterium moralne w wypełnianiu swoich funkcji to, co zostało określone w
tychże ustawach.
W ten sposób odpowiedzialność osoby zostaje powierzona prawu
cywilnemu, co oznacza rezygnację
z własnego sumienia przynajmniej w sferze
działalności publicznej" (EV 69).
Kościół w Polsce jest szczególnie
zobowiązany do wiernego przestrzegania dziedzictwa św. Jana
Pawła II. Nie można
pogodzić tego nauczania z działaniami „kultury śmierci" dokonywanymi wprost
lub
przez czynne współdziałanie, ale także przez popieranie intencji sprawców zła,
czy też
dyskryminowanie osób broniących Ewangelii życia. To stwierdzenie
dotyczy każdego człowieka bez
wyjątku. Ewangelia życia wyrasta bowiem w swoich
fundamentach z prawa naturalnego, które
obowiązuje wszystkich i każdego. Jak
pisał św. Jan Paweł II w „Veritatis splendor": „Wobec norm
moralnych, które
zabraniają popełniania czynów wewnętrznie złych, nie ma dla nikogo żadnych
przywilejów ani wyjątków. Nie ma żadnego znaczenia, czy ktoś jest władcą
świata, czy ostatnim
„nędzarzem" na tej ziemi: wobec wymogów moralnych wszyscy
jesteśmy absolutnie równi" (VS 96).
Zarówno matka dziecka, jak i jej
najbliżsi powinni być otoczeni różnego rodzaju opieką.
Pewnej refleksji i
dobroci potrzebują wszyscy bliscy zmarłego dziecka, którego życie choć krótkie,
było w obliczu Boga tak samo cenne, jak życie każdego człowieka.
Nasz szacunek należy się tym, którzy
mocą prawego sumienia przypominają o wymogach prawa
moralnego, które nakazuje
chronić życie. Wyrażamy też poparcie dla zlikwidowania niespójności
przepisów,
z jednej strony dających możliwość lekarzom korzystania z klauzuli sumienia i
odmowy
dokonania aborcji, a z drugiej zobowiązujących do wskazania szpitala,
gdzie jest ona dokonywana -
co stanowi poważne ograniczenie pierwotnego
uprawnienia i ewidentne cooperatio in malum, czyli
współdziałanie w złu.
Abp Stanisław Gądecki Abp Marek Jędraszewski Bp Artur G. Miziński
Metropolita Poznański Metropolita Łódzki Sekretarz Generalny KEP
Przewodniczący KEP Zastępca Przewodniczącego KEP
Warszawa, dnia 16 lipca 2014
r.